گزارش خبرنگاران، رویکرد روسیه به خط آهن باکو تفلیس کارس - مجله مدیریت ناب

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، مقامات ترکیه، جمهوری آذربایجان و روسیه در تاریخ 6 مه 2019 در نشستی مشترک در آنکارا یک یادداشت همکاری در زمینه بهره برداری از ظرفیت های خط آهن باکو تفلیس کارس و افزایش حجم ترانزیت کالا در این جهت امضا کردند.

شرکت راه آهن جمهوری آذربایجان در بیانیه ای گفت که این همکاری سه جانبه، عملیات خط آهن باکو تفلیس کارس را تقویت نموده و ترانزیت محموله ها از مبدأ روسیه و به وسیله قفقاز و آناتولی تا مقصد را تضمین خواهد نمود.

بر اساس اعلام راه آهن روسیه به واسطه یادداشت همکاری امضاشده بین سه کشور خط آهن باکو تفلیس کارس به خط آهن ترانس سیبریا متصل خواهد شد و از این طریق این پروژه به بنادر شرقی روسیه دسترسی پیدا خواهد نمود.

این امر پیشرفتی بسیار مهم برای حمل ونقل و ترانزیت کالا در منطقه اوراسیا می باشد که به طور همزمان در آن پروژه های مشابهی از سوی کشورهای منطقه در حال انجام است که موجب رقابت میان آنها شده است، در حقیقت خط آهن باکو تفلیس کارس اهمیت بیشتر خط آهن ترانس سیبریا متعلق به روسیه در جهت ترانزیت کالاها از شرق به غرب و بالعکس را موجب شده است.

اولگ بلوزرووف مدیرکل راه آهن روسیه پیش از امضای یادداشت تفاهم سه جانبه در آنکارا با سفر به باکو با الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان و جاوید قربانوف رییس راه آهن این کشور دیدار کرد.

دو طرف عملیات جهت حمل و نقل بین المللی شمال و جنوب (که شامل ایران نیز می گردد) و چشم انداز پیوستن روسیه به پروژه خط آهن باکو تفلیس کارس را مورد بحث و آنالیز قرار دادند.

بلوزرووف در باکو خاطرنشان ساخت که در سه ماهه اول سال 2019 حجم حمل ونقل بین خطوط راه آهن جمهوری آذربایجان و روسیه 25 درصد افزایش یافته است و طرف روسی آماده حمل بارهای مربوط به خط آهن باکو تفلیس کارس برای استفاده از ظرفیت کامل این پروژه می باشد.

مدیرکل راه آهن روسیه همچنین پیشنهاد ساخت یک سرویس منظم ترانزیت کانتینر از چین به جمهوری آذربایجان را به وسیله جهت راه آهن ترانس سیبریا و نیز ایجاد یک مرکز توزیع در باکو بیان نمود.

در انتهای این دیدارها مقامات روسیه و جمهوری آذربایجان یک یادداشت همکاری برای افزایش ترافیک حمل ونقل کریدور شمال و جنوب و نیز جهت روسیه جمهوری آذربایجان ترکیه با استفاده از زیرساختهای خط آهن باکو تفلیس کارس امضا کردند(1).

همان روز، در تاریخ 6 مه، بلوزرووف و قربانوف به آنکارا پرواز نموده به علی احسان اویگون، همتای ترکیه ای خود، برای امضای یادداشت سه جانبه فوق الذکر، پیوستند.

کنار این یادداشت، شرکت راه آهن روسیه و شرکت لجستیک اوراسیا پاسیفیک متعلق به ترکیه توافق کردند تا یک سرمایه گذاری مشترک برای توسعه ظرفیت های حمل ونقل در جهت خط آهن باکو تفلیس کارس ایجاد نمایند.

در این نشست سه جانبه طرف روسی همچنین پیشنهاد کرد که یک خط آهن جدید به طول 76 کیلومتر بر اساس استاندارد روسیه در زمینه پهنه و عرض ریل ها (1520 میلی متر) از مرز گرجستان تا شهر کارس در ترکیه ساخته گردد.

در حال حاضر خطوط راه آهن ترکیه بر اساس استاندارد اروپایی و به عرض 1435 میلی متر می باشند. این پیشنهاد به این معنا است که قطارها بدون توقف می توانند از مرز گرجستان و ترکیه عبور نمایند و تا رسیدن به شهر کارس نیازی نیست که ارابه های واگن را تغییر دهند(2).

در ابتدا پروژه خط آهن باکو تفلیس کارس با نام کریدور مرکزی با هدف دریافت کالاها از چین به وسیله کشورهای آسیای مرکزی و دریای خزر توسعه یافت و در نتیجه رقیب سرسخت خط آهن ترانس سیبریا متعلق به روسیه شد.

با وجود این، روسیه به سرعت از فرصت این خط آهن برای صادرات محصولات خود به بازار ترکیه و دسترسی به بنادر این کشور در دریای مدیترانه استفاده کرد، به عنوان مثال، جاوید قربانوف رئیس راه آهن جمهوری آذربایجان در اوایل سال 2018، چند ماه پس از افتتاح خط آهن باکو تفلیس کارس گفت که ماهانه حدود 70،000 تن محصولات متالورژی روسیه به وسیله این خط آهن به ترکیه ارسال می گردد.

وی اضافه نمود که روسیه علاقه مند است تا صادرات چوب و نیز واردات مواد غذایی را به وسیله این خط آهن انجام دهد. در تابستان گذشته کارخانه روسی ماگنیتوگورسک یکی از بزرگترین تولیدنمایندگان فولاد دنیا با هدف ایجاد یک جهت جدید با ظرفیت 500هزار تن برای صادرات تولیدات خود محموله ای آزمایشی از کویل های نوردی خود را به بندر اسکندرون ترکیه ارسال کرد (3).

ترکیه بزرگترین بازار محصولات فولادی روسیه است و حجم واردات فولاد این کشور از روسیه سالیانه 5 الی 6 میلیون تن می باشد. هم چنین سالانه میلیون ها تن کالاهای دیگر به ویژه زغال سنگ، غلات و کود نیز از روسیه به ترکیه صادر می گردد.

تاکنون، حمل ونقل این کالاها و همچنین تجارت روسیه با بعضی دیگر از کشورهای اروپای جنوب شرقی به وسیله خاک اوکراین انجام می گردد. تنش در روابط روسیه و اوکراین این جهت حمل ونقل را با محدودیت های زیادی روبه رو نموده است، بنابراین روسیه در جست جوی جهتهای جایگزین برای دور زدن اوکراین است.

یک گزینه دیگر استفاده از جهت دریایی مستقیم به بندر نووراسییسک در دریای سیاه است، اما این جهت به دلیل ظرفیت کم چندان مورد توجه نیست، بنابراین خط آهن باکو تفلیس کارس فرصت های جدیدی برای دسترسی روسیه به بازارهای ترکیه و اروپای جنوب شرقی ارائه می دهد(4).

با این حال بعضی از کشورهای منطقه از امضای یادداشت همکاری میان روسیه، ترکیه و جمهوری آذربایجان خوشنود نیستند. ماموکا باختادزه نخست وزیر گرجستان یکی از سه شرکای اصلی خط آهن باکو تفلیس کارس از امضای این یادداشت همکاری انتقاد کرد.

وی با توجه به توافق بین المللی بین گرجستان، جمهوری آذربایجان و ترکیه معتقد است که مشارکت طرف های دیگر در پروژه خط آهن باکو تفلیس آنکارا نیازمند جلب رضایت همه طرف ها است.

نخست وزیر گرجستان هم چنین پیشنهاد روسیه برای ساخت یک خط آهن جدید در داخل ترکیه به سمت شهر کارس بر اساس استاندارد ریل های روسی را محکوم کرد. وزیر اقتصاد گرجستان نیز با انتقاد از امضای این یادداشت همکاری گفت که هیچ طرفی حق ایجاد تغییر در این پروژه را ندارد(5).

واکنش تفلیس به معنای مجاز نبودن حمل کالاهای روسیه به وسیله این خط آهن در داخل خاک گرجستان نیست، در واقع گرجستان هم اکنون یک جهت کلیدی برای تجارت روسیه با ارمنستان است. به نظر می رسد تفلیس از این ناراحت است که از تصمیمات مهم در خصوص این پروژه کنار گذاشته شده است.

به طور کلی، ترانزیت کالاهای روسی می تواند یاری کند تا حداکثر ظرفیت خط آهن باکو تفلیس کارس مورد بهره برداری قرار بگیرد. در فاز اول این پروژه، حمل ونقل 5 الی 6 میلیون تن کالا در سال پیش بینی شده است.

1. https:، ، report.az، ru، infrastruktura، rossiya-gotova-polnostyu-zagruzit-baku-tbilisi-kars،

2. ttps:، ، caspiannews.com، news-detail، russia-can-now-join-btk-railway-giving-it-access-to-turkey-2019-5-8-30،

3. https:، ، az.trend.az، business، economy، 2858660.html

4. https:، ، telsgroup.com، media-center، analytics-of-tels، market-of-transport-logistics-between-turkey-and-russia-great-opportunities-attended-by-high-risks،

5. http:، ، georgiatoday.ge، news، 15580، Bakhtadze%3A-Baku-Tbilisi-Kars-Project-Is-of-Strategic-Importance-to-Georgia.