گنبد علویان هویت و اصالت همدان است - مجله مدیریت ناب

بیشتر بخوانیدمعماری گنبد علویان، یادگاری به جا مانده از سلجوقیان

گنبد علویان مهمترین بنای تاریخی دوره اسلامی شهر همدان و دارای ویژگی های منحصر بفردی است که آن را در زمره بی نظیرترین بناهای تاریخی ایران قرار می دهد، تا جایی که ایران شناس فقید، پروفسور آرتور اپهام پوپ از تماشا آن اظهار شگفتی نموده و آن را یکی از زیباترین و کاملترین نمونه های آثار معماری ایران میداند.

از آنجا که گنبد علویان فاقد کتیبه تاریخ احداث و نام بانی است در خصوص تاریخ دقیق ساخت و تزئیناتش بین پژوهشگران اختلاف نظر وجود دارد، چنان که محققانی آن را مربوط به دوره سلجوقی و گروهی دیگر آن را از بناهای دوره ایلخانی می دانند و جالب اینکه نمونه های سازه ای و تزئینی از هر دو دوره یاد شده در بنا دیده می گردد.

به نظر می رسد این بنای ارزشمند ابتدا به عنوان خانقاه یا مسجد ساخته شده و بعدها به مقبره دو تن یا بیشتر از اعضای خاندان پرآوازه علویان همدان که از سده سوم هجری قمری به مدت سه قرن بر این شهر ریاست داشته اند، تبدیل شده است.

گنبد علویان که از نوع بناهای مقبره ای بشمار می آید، دارای پلانی چهار ضلعی است و در شکل اولیه گنبدی بر فراز داشته که به مرور زمان و به دلایل طبیعی از بین رفته و طی عملیات مرمتی که در سال 1317 هجری شمسی در بنا اجرا شده، پوششی از چوب و شیروانی بر روی آن نهاده شده است.

بنای باشکوه گنبد علویان بهمن سال گذشته به همراه چهار اثر منظر فرهنگی قلعه الموت، مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جام، مجموعه تاریخی بسطام و منظر فرهنگی ماسوله در لیست سازمان علمی و فرهنگی دنیا اسلام (آیسسکو) نهاده شد و همین موضوع بهانه ای شد تا آیین گرامیداشت ثبت دنیای گنبد علویان برگزار گردد.

معاون سیاسی، امنیتی استانداری همدان در این مراسم با بیان اینکه هر آنچه در عالم فرهنگی شناخته شده است دارای پیغام، درس و عبرت و ارزش است، عنوان کرد: گنبد علویان برای ما پیغام وصل به نیاکان، سبک، اخلاق و منش آنها را در پی دارد.

حسن رضانیا با اشاره به اینکه آثار تاریخی بعلاوه حاوی پیغام عزت، اقتدار و نماد اصالت و هویت هستند، اظهار کرد: بنای باشکوه گنبد علویان هویت و اصالت ماست، این اثر یادگار نیاکان ما بوده که به ثروت تبدیل شده و سرمایه ای برای فرداست.

وی ادامه داد: امروز در حال نبرد حقیقی و تمام عیار مالی هستیم و آثار فاخر و میراث فرهنگی می تواند به ما در این زمینه کمک کند اما متأسفانه تا به امروز به اینگونه ارزش ها کمتر توجه شده است.

رضانیا میراث فرهنگی و بناهای تاریخی را گنجینه و سرمایه دانست و گفت: در جنگ مالی باید از این ثروت ها استفاده گردد و بناهای تاریخی و مفاخر را در این راه به کمک بطلبیم بعلاوه این آثار منابع بزرگ قدرت و ثروت هستند که باید در دولت مردمی از تمام ظرفیت ها در این حوزه استفاده گردد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز در ادامه بیان نمود: گنبد علویان به عنوان میراث دنیا اسلام از بین پنج اثر معرفی شده کشور انتخاب و به ثبت رسید، این بنای ارزشمند به همراه پنج اثر دیگر از کشورمان در جمع آثار میراث دنیا اسلام نهاده شد.

علی مالمیر افزود: سال گذشته پرونده پنج اثر گنبد علویان همدان، منظر فرهنگی قلعه الموت، مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جام، مجموعه تاریخی بسطام و منظر فرهنگی ماسوله با هماهنگی کمیسیون ملی آیسسکو ایران به دبیرخانه این کمیسون ارسال و در نهایت به ثبت رسید.

وی در ادامه گریزی هم به پرونده ثبت دنیای منظر تاریخی، شهری هگمتانه تا همدان زد و گفت: این پرونده تنها گزینه ایران برای ثبت دنیای در سازمان یونسکو است و آثار ارزشمندی همانند گنبد علویان در این منظر تاریخی واقع شده است.

مالمیر توضیح داد: پرونده ثبت دنیای منظر تاریخی هگمتانه در سازمان یونسکو به عنوان تک سهمیه کشور به استان همدان اختصاص یافت.

منبع: همگردی