فیلم انگل Parasite از جون هو بونگ، فیلمی به ظاهر ساده، اما دارای استعاره ها و معانی اجتماعی و حتی سیاسی
به گزارش مجله مدیریت ناب، فیلم انگل را به تصادف در یکی از سایت های دانلود پیدا کردم و چون گاهی آدم حوصله اش از فیلم های مونوتون هالیوودی سر می رود، با عنایت به نمره خوب imdb آن با خودم گفتم که بد نیست که دانلودش کنم، شاید تجربه خوبی باشد.
همین طور هم شد. چون وقت کافی نداشتم، مجبور شدم، فیلم را در دو روز ببینم و از قضا، فضا و حال و هوای و ضرب آهنگ فیلم تا حدی در نیمه دوم آن متفاوت از نیمه اول آن بود.
این فیلم را جون هو بونگ کارگردانی نموده است. این یک دهه، کره ای ها حسابی در صنعت سرگرمی سازی از فیلم و سریال گرفته تا موسیقی پاپ و حتی معرفی ستاره های یوتیوبی پیشرفت نموده اند. تازه ترین ستاره ها آنها همین بونگ جون هو است که با همین فیلم انگل، نخل طلا را برایشان به ارمغان آورده است. حالا ما به جز پارک جان ووک ، روی یک کارگردان دیگر هم باید حساب باز کنیم.
بگذارید مروری مختصر داشته باشیم بر فیلم های قبلی جون هو بونگ :
سگ هایی که پارس می نمایند، هرگز گاز نمی گیرند BARKING DOGS NEVER BITE در سال 2000 ساخته شد. . این فیلم تقریبا تمام داستانش در یک مجتمع مسکونی می گذرد، روایت زندگی یک استاد دانشگاه و یک دختر جوان است. استاد دانشگاه که در حال حاضر بیکار است به دلیل سر و صدای زیاد سگی آرامش ندارد و سعی می کند سگ همسایه را سر به نیست کند و از طرف دیگر هم یک دختر جوان برای کسب شهرت به دنبال حل معمای سگ گمشده می رود. در این فیلم در قالب پروژه سگ کشی، برخورد طبقات مختلف جامعه با هم و تغییر دائم پارادایم قدرت در فیلم بیان می گردد.
خاطرات قتل یا MEMORIES OF MURDER در سال 2003 ساخته شد. . خاطرات قتل ماجرای یک گروه کارآگاه متشکل از چهار نفر را دنبال می کند که هر کدام با متد متفاوتی به دنبال یک قاتل سریالی هستند. این قتل ها الهام گرفته از ماجرای واقعی قتل 10 دختر در کره است که ابتدا یک نمایشنامه بود و بونگ و همکار فیلمنامه نویسش شیم سونگ بو، آن را به فیلمنامه تبدیل کردند.
میزبان یا THE HOST در سال 2006 ساخته شد. . فیلمی 14 میلیون دلاری درباره هیولایی که از آزمایش های آمریکایی ها در کره به وجود آمده. بر خلاف فیلم های هیولایی آمریکایی، بونگ قهرمانان فیلم فاجعه و هیولایی اش را نه در میان پرسنل ورزیده ارتش یا قهرمانان معمول هالیوودی، که از یک خانواده دکه دار انتخاب نموده بود که دختر کوچکشان توسط هیولای رودخانه هان ربوده می شد. این فیلم برشی از فضای سیاسی پرتنش کره را هم به ما نشان داد. کشوری که به خاطر شرایط خاص سیاسی و مالی اش، دائما با مضامین مانند فساد و اختلاس و به طبع تظاهرات مردمی علیه این موارد روبروست.
مادر یا MOTHER در سال 2009 ساخته شد که روایتی بود از یک مادر و فرزند کندذهن اش در شهری کوچک که به فروش گیاهان دارویی و طب سوزنی مشغول است. زمانی که پسر به جرم قتل یک دختر دبیرستانی محکوم می گردد، مادر که پول لازم برای استخدام یک وکیل را ندارد تمام تلاشش را می کند تا فرزندش را نجات دهد.
اسنوپیرسر SNOWPIERCER در سال 2013 ساخته شد. . دنیای اسنوپیرسر زمینی یخ زده دارد که تنها بشر می تواند در یک قطار به حیات ادامه دهد. قطاری که در طول سال در دور زمین می چرخد. بحران از انقلاب افراد فقیر سرانجامی قطار علیه طبقه ثروتمند پیش روی قطار شروع می گردد. انقلابی به رهبری معنوی گیلیام (جان هرت) و مدیریت کرتیس (کریس اِوَنس) علیه افراد متول کوپه های جلویی مخصوصا ویلفورد (اد هریس) مردی که رئیس و سازندهٔ اصلی قطار است. اسنوپیرسر درباره مفاهیمی است که بونگ همواره شیفته آنها بوده؛ اختلاف طبقاتی، هزینه زندگی مدرن، سیستم های قدرت ناکارآمد.
اُکجا OKJA در سال 2017 ساخته شد. اُکجا روایتی از یک دختر کره ای به نام میجا و ابرخوک ژنتیکی ای به نام اُکجا است که توسط یک شرکت بین المللی ایجاد شده. وقتی اُکجا به عنوان بهترین نمونه آزمایشی در سرتاسر انتخاب می گردد و برای آزمایشات برده می گردد، میجا سفری را برای بازگرداندن او شروع می کند.
و سرانجام می رسیم به فیلم انگل:
فیلم در ابتدا فیلمی کاملا سرگرم نماینده می کند، اما قدری که جلوتر که می رویم، متوجه می شویم، در مایه های کمدی سیاه است.
ما با یک خانواده فقیر کلاسیک 4 نفره و بیکار روبرو هستیم. خانواده ای متشکل از یک پدر الکلی، یک مادر، یک دختر بیست و چند ساله باهوش و یک پسر باز هم سریع الانتقال زیرک که هیچ کدام نتوانسته اند تحصیلات آکادمیکی داشته باشند و به نظر نمی رسد به جز کارهای سطح پایین، ممر دیگری برای درآمد پیدا نمایند.
آنها در یک زیرزمین زندگی می نمایند. تا اینکه دوست پسر خانواده، یک کار به او پیشنهاد می کند. پسر و خانواده او که شرایط جامعه و نیازشان باعث شده که تنزل اخلاقی پیدا نمایند، همه تلاششان را می نمایند که از این فرصت کاری به سبک خاص خود، بیشترین بهره را ببرند…
از آن سو ما یک خانواده توانگر در یک خانه زیبای بزرگ و خواستنی را داریم. خانواده آنها هم 4 نفره است.
از نیمه فیلم که گذر می کنیم رفته رفته متوجه می شویم که فیلم بیانگر فاصله طبقاتی و جدال لایه ها برای پرش از طبقه مادون به طبقه بالای خود است.
فیلم تاکید خاصی به خودبرتربینی طبقه برتر اجتماع و بیزاری ذاتی از آنها از یکی شدن با طبقه مادون، حتی در شرایط ویژه دارد. آنجایی که چند بار، اعضای خانواده ثروتمند، استمشام بوی آزاردهنده فقر از خدمتکاران جدید خود را متذکر می شوند.
اتاق مخفی یا پناهگاه، هم یکی از استعاره های زیبای فیلم است. همچنانکه انگل ها در بدن انسان، لانه می کند و رفته رفته با او به یک همزیستی مسالمت آمیز پنهان یا آشکار می رسند، در فیلم نشان داده می گردد که چطور حیات یا ممات بعضی از مردم بالجبار با ارتزاق از لایه های بالایی، گره می خورد.
فی الواقع فیلم تعامل لایه های پایین را با دسته برتر در چند دسته، تقسیم بندی می کند:
1- آنهایی که می خواهند خودشان دگردیسی پیدا نمایند و با هر شیوه ممکن و غیراخلاقی، به اربابان آینده تبدیل شوند و از دروغ و له کردن نیازمندان دیگر نمی ترسند.
2-آنهایی که فقط گذران زندگی برایشان مهم است و ترجیح می دهند در ازای یک خدمت صادقانه، فقط حقوق ناچیزی دریافت نمایند.
3-آنهایی که بین این دو دسته قرار می گیرند و انگل همزیست طبقه فرادست می شوند.
در این بین در فیلم انگل، چیزهای که ناکام می مانند و به جایی نمی رسند، این اجزا هستند: عشق و هوش و زیرکی.
دختر عاشق پیشه خانواده فرادست، بی فایده به پسر فقیر دل بسته است. پسرک خردسال خانواده آنها که شاید باهوش ترین عضو خانواده هم باشد، در آستانه اسکیزوفرنی و یا مصروع تلقی می گردد و تا آخر هم گیج و منگ می ماند، همان گونه که دختر حوان خانواده فقیر، به جای پیدا کردن فرصتی شایسته برای بهره بردن از استعداد خود، هوش سیاهش را در جای دیگر صرف می کند.
فیلم در اخر نمی تواند و نمی خواهد راه چاره ای پیدا کند و یا تبدیل به یک فیلم پریانی گردد و یک آشوب و آنتالپی ختم می گردد. چیزی که عملا در دنیا کنونی هم شاهد آن هستیم.
منبع: در فیلم شناسی آثار قبلی جون هو بونگ از مقاله علی ملاصالحی در شماره 299 دنیای تصویر استفاده شده است.
منبع: یک پزشک